Transcriptie Het verhaal van Elena Nabatova
Tjapko: Elena wat fijn dat je er bent. Eerder sprak ik met Lies Zuidema van Brentano en Remco Houtepen van boekhandel Libris Venstra. In deze tijd kunnen we elkaar minder ontmoeten, er zijn minder bijeenkomsten ook, dus ik zoek eigenlijk andere manieren om in gesprek te raken met inwoners en organisaties. De verhalen die ik daarmee ophaal wil ik delen met andere Amstelveners. Fijn dat jij hier vanochtend mijn gast wilt zijn.
Je bent regiomanager van Participe Amstelland en je weet als geen ander wat er speelt in de samenleving, met name ook mensen die het veel moeilijker hebben. Jullie zijn, net als de politie of een huisarts zou je kunnen zeggen, de ogen en oren in onze samenleving. En ik ben een enkele keer bij jullie geweest, inmiddels heb ik een goed beeld van wat jullie allemaal doen, maar niet iedereen thuis heeft dat beeld. Zou je wat kunnen vertellen? Wat doet nou eigenlijk een welzijnsorganisatie?
Elena: Tuurlijk, heel graag en dank je wel voor de uitnodiging. Ik vind het ook gewoon ontzettend leuk om hier te zijn. We zijn Participe Amstelland, we zijn in vier gemeentes actief, hier in Amstelland. In Amstelveen doen we heel veel op het gebied van welzijn en zorg. De meeste mensen kennen de wijkcentra en de gebouwen, waar het volgens meerdere mensen bruist. Dat kan ik alleen maar beamen. Het is zeven dagen per week open. Er gebeurt van alles en we hebben daar vrijwilligers.
Even voor jou, Amstelveen is niet zo groot. We hebben ruim 45 professionals en 800 vrijwilligers, dus op één ongeveer 40 man die ons gesteund hebben. Samen organiseren we allerlei activiteiten van eten en drinken, van bingo tot dagstructurering van dagbesteding. En dan kom ik wat meer richting de zorg. We hebben maatschappelijk werk en ouderraad. Ik ben het wel met je eens. Ik denk dat we de oren en ogen zijn van de samenleving. Wij zien veel, we horen veel en we mogen ook best wel veel doen. En van doen worden we heel erg blij.
Tjapko: Daar worden wij met z’n allen ook weer blij van. Fijn dat je daar even wat over toelicht. Nou, we hebben natuurlijk de corona periode, dat speelt al een tijd. Maar ook de impact op jullie werk was groot en is nog steeds groot. Wijkcentra gingen dicht. Heel veel activiteiten gingen anders lopen, wat betekende dat voor jullie toen? Hoe kijk je daar nu naar vanuit jouw organisatie?
Elena: Als je terugkijkt was het een hele hectische tijd. Wat je merkt is dat je met elke persconferentie alles moet omdraaien. Je moet mensen goed informeren en je moet de lading of frustratie bij de mensen steeds de-escaleren, want men mist het. Moet je nagaan, de flats zoals Middenhoven of Dignahoeve, de flats waar veel ouderen nog zelfstandig wonen, die beginnen de ochtend met een kopje koffie. De mannen komen biljarten en de vrouwen hebben het over de film, bingo, lunch of het menu. Er wordt gesproken, gekletst gelachen, gehuild en opeens valt dat weg. En wat we zagen was dat men zei: ‘god, na 57 jaar huwelijk irriteer ik me aan mijn man zoals ik mij nooit eerder irriteerde’ of ‘mijn hele lijf doet pijn en ik heb geen afleiding’. Ik kan het bij niemand kwijt, dus ik heb voor mezelf echt een rijtje. Wil je weten wat we gezien hebben?
Nou, wij hebben ruim 7000 mensen opgebeld in de eerste maanden, onze ouderen, met de vraag: goh, wat heb je nodig? We zijn er samen met Amstelveen voor elkaar. Toen zijn we een actie gestart met boodschappenhulp. Een luisterend oor, bereikbaarheid vergroot, zaterdag én zondag bereikbaar. Mensen misten maatjes, aanspraak, clubjes. De helft van de mensen gaf aan mensen te missen en 25 procent zei: wij zijn echt eenzaam, wij missen het gezin. Moet je nagaan, je bent oud en je partner kan niet meer thuis wonen, maar je weet dat als hij morgen opgenomen wordt, dat je dan niet meer op bezoek kan. Nou, het is een duivels dilemma: wat doe je dan? Nou, dat zijn de gesprekken die we aan de lopende band hadden. In maart, april en mei.
Tjapko: En lukt het ook nog voldoende met vrijwilligers?
Elena: Nee, dit doe je professioneel. Wat je kan doen is vrijwilligers inzetten, samen met vrijwilligerswerk Amstelveen voor elkaar kijken naar gespecialiseerde vrijwilligers of mensen die op huisbezoek kunnen komen. Maar ook weet je, je hebt met maatregelen te maken. Dus het is zo'n maatwerk eigenlijk de afgelopen maanden geweest, dat was best vermoeiend af en toe voor de vrijwilligers en mijn collega’s.
Tjapko: Heb je er ook in de nacht van wakker gelegen? Dat je dacht van: hoe ga ik hier nou weer mee om?
Elena: Ik heb mij zorgen gemaakt. Ik heb schrijnende verhalen gehoord. We zijn net mensen. Ik heb 45 hele mooie professionals, maar het zijn net mensen. Die staan er soms ook alleen voor. Zij hebben een mantelzorgtaak of moeten thuisonderwijs geven én tegelijkertijd ook apparaten kunnen afgeven en installeren. Ja, het is best ingewikkeld geweest eigenlijk. Dus ik heb me heel erg druk gemaakt om mijn mensen van: hoe houden we dit vol? Hoe houden we ons gezond, dat we niet the spirit verliezen? Dat we normaal blijven doen in deze niet normale tijden? Want dat is voor mij echt een soort motor geweest van: doe normaal, doe creatief, wees vrij, voel je vrij om ook je zorgen te uiten. We zijn niet zo groot, dus als je het met elkaar deelt, ja, dan laadt je ook snel weer op. Je moet het kwijt.
Tjapko: Het is nu begin december. Hoe gaat het nu met de medewerkers en vrijwilligers?
Elena: We zitten nu in de tweede golf en ik ben zo blij dat sociaal werk bij de cruciale beroepen zit. We kunnen kwetsbare dagstructurering en dagbesteding bieden. We kunnen georganiseerde bijeenkomsten plannen voor mensen die het nodig hebben en dat gebeurt aan de lopende band. Dus ook als je nu bij ons binnenkomt, dan zitten er vaak mensen in de wijkcentra, met begeleiding want er is geen vrije inloop, maar wel met begeleiding. Nou ja, daar word ik gewoon heel blij van. We hebben samen met GGZ verschillende initiatieven die gewoon door zijn gegaan vanaf het moment dat het kon. Vanaf september kan het – en daar zijn we dan heel erg blij mee.
Tjapko: Ja er is natuurlijk absoluut de behoefte. Ik was gisterenmiddag nog even in één van jullie wijkcentra, de bolder Groenhof en daar zag je dat vrijwilligers maaltijden aan het bereiden waren. Een kwartier voordat ze opengingen stond er al een klein rijtje, op anderhalve meter afstand, voor de deur. Je merkt dat mensen niet alleen voor die maaltijd gaan, maar ook gewoon voor het contact met elkaar. Ze doen hun vaste loopje, begreep ik ook van een aantal mensen die er waren, dus het voorziet absoluut de behoefte. Dat zie ik ook op die plek, ook op andere plekken.
Elena: Absoluut.
Tjapko: En je vertelt dat je door corona een hele hoop dingen ook anders hebt moeten aanpakken en leren met elkaar, met die 45 medewerkers en met alle vrijwilligers. Wat zijn punten uit deze periode die je vasthoudt? Dat je zegt van: hé, dat hadden we nooit zo bedacht van tevoren? Dat ze in één van de punten dat blijven doen?
Elena: Nee, ik denk dat we een kwetsbare plek moeten blijven geven in de samenleving, dus dat is voor mij bijna not done. Dat gaat voor mij niet dicht, dus daar ga ik met de overheid over in gesprek. Hopelijk dat het nooit meer dicht mag gaan. Ik denk dat we veel met beeldbellen deden. Dat was nieuw, dus we waren opeens heel erg blij aan het werk. En soms praat je daar vier jaar over. Maar ja, soms heb je het gewoon binnen een week opgebouwd. En dan werk je met Teams en met Google en met Meets en dat gaat uitstekend. Ik vind dat hilarisch dus ik denk dat we dit veel meer moeten doen.
Tjapko: Je hebt dus eigenlijk een hele hoop bureaucratie omzeild deze periode?
Elena: Ik denk dat als je ons beter kent, wij minder bureaucratie hebben. Wij zijn een hele platte organisatie, je hebt geen lagen. We proberen de registratie te minimaliseren, in samenspraak met jullie. Het is sneller en je blijft in contact, maar het is geen vervanging van fysiek contact. Het is wel een mooie aanvulling. Ik wil ook graag mijn credits geven aan mijn collega's. In de eerst lockdown werden er hier rondjes gewandeld in het Amsterdamse bos. Als je mijn mensen hier zag, steeds met relatiegesprekken, met mensen die het financieel niet zagen zitten, daar heb je geen gesprek via beeld. Dat kan bijna niet. Mensen slaan dicht, mensen willen niet en die zetten dat ding uit. Nou, buiten mogen we wel wandelen met z’n tweeën. Dan zetten we onze hulpverlening buiten in. Ouderenadviseurs gingen bij mensen voor de deur zitten, op de stoep, om een gesprek met elkaar te voeren. Dat vind ik gewoon creativiteit ten top en die willen we behouden.
Tjapko: Dat is natuurlijk ook de kracht natuurlijk van een welzijnsorganisatie. Mooi dat je dan, met een stuk creativiteit, er het beste van probeert te maken. Met eigenlijk als doel: hoe kun je die menselijke contacten op een andere manier, veilig ook, organiseren? Mooi dat dit ook op grote schaal gelukt is. Ik zag ook vanuit de Amstelveense samenleving, met name in de eerste corona periode, heel veel betrokkenheid. Er werd gezongen onder de ramen, als het ware net Romeo en Julia. Er waren ook allerlei andere initiatieven, mensen die bloemen brachten, mensen die allerlei andere dingen deden. Hoe gaat dat nu in deze tweede periode? Hoe kijk je daar nu naar?
Elena: Ik denk dat we met heel veel mooie initiatieven door zijn gegaan. Je wordt uitgenodigd, want ik ga volgende week een uitnodiging naar je sturen. Kerstzang, soep -uitdelen actie en dat gebeurt allemaal met actieve bewoners met vrijwilligers. Dus, daar gaat heel veel door. Wat ik zo gaaf vond is dat we in de eerste maanden gebeld werden door allerlei Amstelveners, bekend én onbekend, die zeiden: wat kunnen we doen? Kunnen we anderen bellen? Kunnen we anderen adopteren, omarmen? Zo zijn er heel veel verbindingen ontstaan tussen de mensen die nu niet afgelopen zijn. Dus de belcontacten, vriendschappen, de maatjes - hoe je het ook wilt noemen. Je moet het vooral geen naam geven. Het moet er zijn, iets van onzichtbare sociale vulling wat we graag tot stand brengen, en dat vind ik schitterend. Mag ik een paar namen noemen? Want dat doet mij goed.
Tjapko: Je mag een paar namen noemen, maar je zal natuurlijk nooit volledig kunnen zijn.
Elena: Nee, maar het zou mooi wezen. De ondernemer Marco, die zich heel erg inzet voor ondernemers en boodschappenpakketten in het leven heeft geroepen. Nu staan ze te koken voor elkaar. We hebben Ingrid Verlaan, een cateraar die ons huis heeft omarmd. Zij heeft geadopteerd, gewoon met de maaltijden toen het huis dicht was. Dat verzin je niet. Dat vind ik mooi en enorme creativiteit. Ik dacht ik, ik wil het even zeggen. Amstelveen bakt, heb je daarvan gehoord?
Tjapko: Jazeker.
Elena: Amstelveen bakt. Wij hebben Henk, die is 84 en heeft voor het eerst een corona koekje gebakken. Ik wilde het voor je meenemen, maar ze waren op. Ze waren te lekker.
Tjapko: Had je ze zelf opgegeten?
Elena: Ik heb een kraanvogel voor je meegenomen. Amstelveen vouwt. Het schijnt dat als je er duizenden van maakt, dan komt gezondheid naar ons toe. Ze hangen op heel veel kerstbomen tegenwoordig. We hebben ‘Kunst in corona’. Mijn vader die op de piano begon te spelen, voor het eerst in zijn leven. Er zijn heel veel mensen gaan breien, zingen, van toiletrollen kerstversiering maken, who cares? Ze zijn bezig en willen het laten zien. We willen in het voorjaar een tentoonstelling organiseren, ‘Kunst in Corona’.
Tjapko: Dat zijn wel mooie en bijzondere neveneffecten eigenlijk in deze periode. Dat hoort er ook bij, die moet je ook opnoemen. Met alle andere dingen spelen. Leuk, om deze voorbeelden even te horen. Het verdrijft ook de eenzaamheid. Voor een deel zie je natuurlijk mensen en dat is wel een punt wat we breder zien. Niet alleen eenzaamheid voor ouderen, maar ook voor jongeren. We hebben heel veel studenten hier in Amstelveen, bijvoorbeeld op Uilenstede. We hebben ook veel Amstelveners met een niet-Nederlandse achtergrond, ruim eigenlijk één op de vijf zelfs. Wat is jouw beeld daarvan? Als je ook even naar het thema eenzaamheid kijkt voor jongeren en ouderen?
Elena: Die speelt overal, daar hoef je niet jong of oud voor te zijn. Ik denk dat eenzaamheid ons nu allemaal raakt. We hebben veel contact met internationals, zo noemen we ze en toevallig, sinds kort, zijn we gestart met assertiviteit voor internationals. Er komen vrouwen met allerlei afkomsten Roemenië, Saudi-Arabië en die leren met rollenspellen van: hoe gedraag ik mij in de winkel? Hoe zoek ik contact met de buren in deze corona tijd? Dat vind ik een heel mooi voorbeeld. Met Uilenstede zoeken we nu contact voor juist die soepacties en kerstzang. Doe mee. Daar is een actieve studentenvereniging, daar zijn contacten mee gelegd. Het is een algemeen iets, corona, die kiest voor ons allemaal.
Tjapko: Eigenlijk ben je op die manier heel breed bezig. Een aantal mensen hebben wat minder zekerheid over hun werk. Bij sommige mensen nemen de schulden toe, wat ook weer nieuwe problemen met zich meebrengt. Hebben jullie dat in beeld samen met de gemeente?
Elena: Ik weet niet of je dat altijd voldoende in beeld kan krijgen. Ik denk dat de schaamte bij de mensen enorm is, waardoor ze niet bij de voedselbank of bijstand aankomen. Spaargeld wordt opgeraakt en geld wordt bij familie geleend. Ik denk dat we best wel beeld hebben van die mensen en we proberen ze via verschillende laagdrempelige kanalen naar binnen te krijgen, daar een beeld bij krijgen en er dan preventief op ingaan voordat je enorme schulden hebt opgebouwd of dat de deurwaarders aan de deur komen. We hebben nu een mooie actie lopen, het is echt woensdag deze week gestart. Het Rode Kruis heeft ons benaderd of we deze mensen kennen die net buiten de boot vallen, net wel door corona geraakt zijn en er is een Amstelveense cateraar voorbaat die heeft gezegd: wij gaan aan cateraar doneren. We mogen nu 200 maaltijden per week uitdelen en ik ben heel erg benieuwd. We proberen via ons net en wat partners aan die doelgroep te komen, die nu door corona geraakt is. Die misschien een bijbaantje had, die nu weg is. Dat is voor mij heel interessant. Wie komen we nu tegen? Wie komt hierop af? Ik hoop op een nieuw groepje die ik misschien niet eerder gezien heb. Het vervoeren van de maaltijden vind ik ook zo mooi.
Tjapko: Het is dus echt ook allerlei mensen die hun diensten aanbieden in natura of met arbeid of wat dan ook?
Elena: Dat doe je letterlijk met elkaar. Mijn pleidooi zou zijn: het maakt niet uit corona of geen corona, je doet het nooit alleen. Omdat je nooit wijsheid in pacht hebt voor alle vragen die er zijn. Dat kan niet, daar heb je gewoon partners bij nodig.
Tjapko: Elena, je spreekt super bevlogen over je werk. Heeft dat een beetje met je achtergrond te maken?
Elena: Ja, ik denk het wel. Ik denk dat ik heel veel mogelijkheden heb gepakt, die werden mij ook aangeboden. Ik heb goede mensen ontmoet die iets in me zagen en mij een stukje verder wilde helpen. We zijn ooit uit Rusland naar Nederland gekomen, gevlucht heette het toen, in 1990 vanuit de Joodse achtergrond. Nou ja, om te komen waar ik nu ben, daar kom je niet zomaar. Daar heb je ook gewoon hulpmiddelen bij nodig, dat zijn mensen. Ik heb goede mensen ontmoet en mijn ouders vinden het heel erg leuk als ik heel liefdevol, heel warmen ook gewoon heel normaal in de meest niet normale situaties blijf. Genieten en er voor elkaar zijn, dat vind ik ook heel mooi.
Tjapko: Eigenlijk een stuk levenskracht overdragen onderling, maar ook naar andere toe, wat ik jou ook zie doen.
Elena: Weet je wat ik grappig vind, mijn zoon heeft opgetreden bij Klaasje Zevenster en ik wist het niet eens. Maar hij vond het gewoon heel leuk om te doen. Ik weet niet wie er meer van had genoten hij of de ouderen. Hij werd ontroerd door reacties van de ouderen. Hij zei: als ik het nog een keer moet doen, nou dan doe ik het met alle liefde. Empathie, is heel simpel. Vraag je kind om een gebakje te brengen naar de buren en dan ervaar je hoe fijn het is om te geven.
Tjapko: Fantastisch mooi, hier krijg ik ook weer heel veel positieve energie van, mooi is dat. Waar kijk je nu naar uit Elena? 2021, nu gaan we de kerstperiode in. We maken er het beste van. Je hebt het met allerlei voorbeelden laten zien: hoe kijk jij nou naar het komende jaar?
Elena: Ik hoop zo dat we wat meer rust gaan ervaren met z’n allen. Ik moet zeggen: ik maak heel veel opgefokte mensen mee die ons opbellen met de meest krankzinnige vragen, maar ik denk dat de rek bij de mensen op aan het raken is, dus ik hoop op de vaccinatie. Ik hoop op een soort licht aan het eind van de tunnel, dat we gewoon net voor de zomer weten of we weer ergens heen kunnen gaan. Ondertussen blijven we gewoon doen wat we doen. Maar, wij hebben hoop nodig met z’n allen. Dus daar kijk ik wel heel erg naar uit.
Tjapko: Met jou zo velen denk ik – heb je nog een boodschap die je mee wilt geven aan de Amstelveners die naar deze podcast luisteren?
Elena: Nou ja, wat ik net zei: empathie, geduld en nieuwsgierigheid. Niet alleen praten over het goede en over het welwillende, maar het gewoon doen en daarvan genieten. Want geven en delen, daar worden we blij van én afleiding zoeken.
Tjapko: Elena ontzettend bedankt voor jouw enthousiaste en inspirerende bijdrage aan deze podcast. Ik hoorde dat je ook wat wilde vertellen over alle activiteiten van de welzijnsorganisatie Participe Amstelland.
Elena: Ik heb de helft niet genoemd.
Tjapko: Nou, dat is een mooie reden om nog een keer een vervolg te maken met een andere setting en aanleiding. Nogmaals ontzettend bedankt en fijn dat je er was. En mooi ook hoe je met de collega's en alle vrijwilligers een klein stukje welzijn hier in Amstelveen verbeterd. Dank je wel.
Elena: Jij ook heel erg bedankt.